Nie zawsze chcemy, żeby nasz kod za każdym razem wykonywał te same czynności - czasem powinien robić inne rzeczy, na przykład reagując na to, co na stronie wpisał użytkownik.

Ale jak możemy kontrolować, co robi nasz program?

Za pomocą instrukcji warunkowych.

Tutaj poznajemy wyrażenie if.

Spójrz na przykład poniżej - sprawdzamy, czy użytkownik podał swoje imię i jeżeli tego nie zrobił, ustawiamy odpowiednią treść wiadomości z błędem.

name = input("Podaj swoje imię: ")

if name == '':
    print('Musisz podać swoje imię!')

if składa się z dwóch części:

• warunku (możesz sobie wyobrazić, że to pytanie, które zadajemy naszemu kodowi, na przykład “Czy imię użytkownika to pusty string?”),
• kodu po WCIĘCIU (4 spacje lub 1 tabulacja) zawierającego instrukcje, które mają się wykonać, jeżeli nasz warunek jest prawdziwy (czyli jeżeli odpowiedzią na nasze pytanie jest “Tak”).

Na końcu możesz dodać też else, który określa, jaki kod się wykona, jeżeli nasz warunek nie zostanie spełniony.

name = input("Podaj swoje imię: ")

if name == '':
    print('Musisz podać swoje imię!')
else:
    print(f"Hello {name}, co u Ciebie?")

Warunki przyjmują wartość wyrażeń logicznych, czyli tzw. booleanów. Boolean pojawiło się w rozdziale o typach. To takie wyrażenie, którego wartość zostaje oszacowana jako True (prawdziwa) lub False (fałszywa) dzięki użyciu operatorów warunkowych.

Operator warunkowy, którego użyliśmy w powyższym przykładzie to operator równości, czyli A jest równe B. Jeżeli wartości po jego obu stronach są uznawane za takie same, warunek uznawany jest za prawdziwy (przyjmuje wartość True). Jeżeli wartości po obu stronach są różne, warunek nie jest uznawany za prawdziwy i przyjmuje wartość False.

Oprócz else, możemy obsłużyć dodatkowy warunek, specjalne zachowanie.

name = input("Podaj swoje imię: ")

if name == '':
    print('Musisz podać swoje imię!')
elif name == 'Rita':
    print('Oh, to znowy ty!')
else:
    print(f"Hello {name}, co u Ciebie?")

Ogólny wzór dla instrukcji warunkowej if wygląda o tak:

Wcięcia mają znaczenie! Stosujemy 4 spacje albo 1 tabulację (i się tego trzymamy w całym pliku)

if warunek:
   # zrób coś
elif warunek:
  # jeśli powyższe się nie spełniło, to zrób coś innego
else:
  # zrób coś jeśli żadne z powyższych się nie wykonało

x = int(input("Podaj liczbę"))
if(x < 0): # nawiasy są opcjonalne
    print("mniej niż zero") # wcięcia są obowiązkowe
elif(x == 0): # else if
    # ciekawostka, polecenia mogą zostać umieszczone w jednej linii
    # jeżeli rozdzielimy je średnikiem
    print("zerooooooo"); print("oooooooooo") 
else:
    print(x, "to więcej niż", 0)
    print("Nadal jestem w warunku else!")

print("A teraz jestem poza warunkiem")

Operatory warunkowe

Szybka powtórka i rozszerzenie na potrzeby tworzenia warunków ;)

Większość z nich mówi sama za siebie - z wyjątkiem ścisłej równości i jej braku. Wyjaśnijmy sobie krótko, o co z nimi chodzi.

Jeżeli porównywane wartości będą różnych typów, zwykłe porównania (== i !=) najpierw przekonwertują je do tego samego typu, a dopiero potem dokonają porównania. Przykładowo, 12 == 12.0 zwróci nam True (gdyż obie strony równania mają wartość liczbową 12), ale 12 is 12.0 zwraca False, ponieważ sprawdzana jest wartość jak i dokładnie ten sam typ.

Operatory logiczne

Umiemy już radzić sobie z porównaniem dwóch rzeczy. Ale co jeżeli mamy dokonać oceny bardziej skomplikowanych warunków? Wtedy z pomocą przychodzą nam operatory logiczne.

Spotykać się będziesz głównie z trzema z nich: and, or i not

Operator and (koniunkcja, i)

Używamy go, kiedy każdy z poszczególnych warunków wyrażenia musi być prawdziwy.

if age >= 18 and drive_licence:
  print("Możesz prowadzić auto")

Używając operatora and możesz łączyć ze sobą tyle warunków, ile tylko zapragniesz. One następnie będą sprawdzane od lewej do prawej i jeżeli tylko jeden z nich będzie fałszywy (będzie miał wartość False), całe wyrażenie będzie fałszywe. W przeciwnym razie całe wyrażenie będzie prawdziwe (będzie miało wartość True).

if age >= 18 and drive_licence and enough_money:
  print("Możesz kupić auto")

Operator or (alternatywa, albo)

or to operator alternatywy - używamy go, kiedy tylko jeden z poszczególnych warunków wyrażenia musi być prawdziwy.

if age >= 18 or parent_agree:
  print("Możesz brać udział w warsztatach")

Tak samo jak w przypadku operatora and, używając operatora or możesz łączyć ze sobą tyle warunków, ile chcesz. One również sprawdzane są od lewej do prawej - różnica polega na tym, że w przypadku alternatywy, jeżeli którykolwiek z warunków wyrażenia będzie prawdziwy, prawdziwe będzie też całe wyrażenie.

Operator not (negacja, nie)

W przeciwieństwie do operatorów and i or, negacja logiczna umieszczana jest przed wyrażeniem, żeby odwrócić jego wartość logiczną (z True na False albo z False na True).

if not (age >= 18 or parent_agree):
    print("Przykro nam, nie możesz wziąć udziału w warsztacie")

Zadanie 1

Zmodyfikuj skrypt znany z poprzedniego rozdziału tak, aby wyświetlał użytkownikowi komunikaty w zależności od średniej ocen. Dla wyniku powyżej 7 - bardzo dobry, 5-7 przeciętny, 4 i mniej nie warto oglądać.

movie = input("Tytul filmu: ")
grade = input("Ocena filmu w skali 1-10: ")

print("Film pt. " + movie)
print("oceniasz na ", grade)

Spójrz tutaj jeśli potrzebujesz pomocy:

movie = input("Tytul filmu: ")
grade = int(input("Ocena filmu w skali 1-10: "))
plot = int(input("Ocena scenariusza w skali 1-10: "))
music = int(input("Ocena muzyki w skali 1-10: "))

print("Film pt. " + movie)

avg = (grade + plot + music ) / 3
print("Film pt. ", movie, "oceniasz na", round(avg, 2))

if avg > 7:
    print("Bardzo dobry")
elif avg >= 5:
    print("Przeciętny")
else:
    print("Nie warto oglądać")

Zadanie 2

Do kolejnego zadania musisz skorzystać z managera pakietów Pythona, aby zainstalować zewnętrzną bibliotekę. W konsoli (terminalu, wierszu poleceń) wykonaj wklej poniższą komendę i naciśnij enter

pip install requests

Następnie wykorzystaj poniższy fragment kodu, aby wykonać zadanie

import requests #skorzystaj z pakietu request

req = requests.get("http://numbersapi.com/random/year") # odpytujemy API
print(req.text)

"""
Sprawdź czy pobrany tekst ze strony zawiera liczbę "13"
Zapytaj użytkownika o dowolny ciąg znaków.
Sprawdź czy tekst ze strony zawiera też ciąg zadany przez użytkownika
"""

import requests #skorzystaj z pakietu request

req = requests.get("http://numbersapi.com/random/year") # odpytujemy API

sentence = req.text

print(sentence)
if "13" in sentence:
    print("Pobrany tekst zawiera liczbę: 13")

word = input("Podaj wyraz do sprawdzenia")
if word in sentence:
    print(f"Pobrany tekst zawiera: {word}")